Mooiste Montenegro - Die Kus

'n Paar jaar gelede het ek vir 'n onderhoud gegaan by die Britse Rooikruis. Toe ek by die onderhoud ingestap het, het ek my hand na die vrou agter die tafel uitgesteek, sy het opgestaan en my hand stewig gedruk terwyl sy my lank in die oë gekyk het. Skielik het sy breed geglimlag, haar kop geknik en vriendelik verklaar, in gebroke Engels, dat sy my dadelik sou aanstel. Net so! Sy het blykbaar ses ander mense daardie dag gesien, volle onderhoude met hulle gevoer, maar vir my het sy net so aangestel. Sy kon blykbaar dadelik sien dat ons oor die weg sou kom...en ons het ook, soos ou kennisse. Die mense van Montenegro is mens mense, vol warmte.

So beoog ek al jare om Montenegro te besoek en is my droom die jaar bewaarheid. Ons het nog gedink ons is oppad Cornwall toe, maar toe verander Mnr. Kaalvoet van plan en besluit om my Montenegro toe te vat as 'n vroeë verjaarsdag geskenk aan die begin van Junie. Geen klagtes hier nie! Deur vroeg in Junie te gaan, vermy mens die meeste toeriste en is die weer heerlik, maar nog nie te warm nie.

Na ons na pryse en tye gekyk het, het ons gevind dat dit beter sou wees om eers na Dubrovnik in Croatia te vlieg en dan van daar af met 'n kar na Montenegro toe te ry. Vanuit die vliegtuig kon ek al die blou waters en klein strandjies en eilandjies al langs die kus sien. Dubrovnik self is ook baie indrukwekkend so uit die lug uit en ek het uitgesien om die laaste aand van ons reis daar naby deur te bring.

Omdat ons voor die toeriste seisoen daar opgedaag het, was ons redelik vinnig uitgehelp by die huurmotor agentskap op Dubrovnik lughawe en het redelik vinnig daar weggerits in ons klein rooi Panda - natuurlik aan die regter kant van die pad. Ek het vooraf daaroor opgelees en mense vertel dat hulle in die hoë seisoen ure wag om geholpe te raak en dat daar so min motors is dat as jy nie vooraf een bespreek nie, daar tien teen een nie 'n spaar een vir jou sal wees nie.

In Croatia self het ons die bestuurdery heel normaal gevind, maar in Montenegro is dit 'n ander storie. Jy moet jou ry ken. Alhoewel van die paaie lieflik modern is, veral soos jy inkom, is daar myle en myle van enkel baan paadjies wat kronkel en draai dat jy half dronk raak. Waar mens in die bosse en langs styl kranse of byna in die see moet aftrek om aan motors wat van voor af kom kans te gee om verby te kom. Jy moet baie goeie ruimtelike bewustheid hê en gereed wees om dadelik te rem ten alle tye. Die mense ry ook redelik soos hulle wil en vat jou op die onmoontlikste plekke verby of stop sommer net dood in die pad vir geen ooglopende rede nie. Mense parkeer ook sommer enige plek en trek dan weer skielik voor jou in. Flikkerligte is ook blykbaar meestal net vir buitelanders. Gelukkig is Mnr. Kaalvoet 'n ervare bestuurder en het ons die paaie met vertroue aangepak. Ek het nuwe bewondering gekry vir my man se bestuursvernuf, want my senuwees sou dit nie gemaak het as ek moes bestuur nie.

Om van Croatia na Montenegro te ry moet jy natuurlik eers weer by die grensbeheer stop - eers aan Croatia se kant van die grens en dan weer aan Montenegro se kant. Dit het ons byna twee ure geneem om daar deur te kom. Die son was bloedig, maar gelukkig het die magdom skoenlappers en een skilpad my besig gehou terwyl ons stadig vorentoe gekruip het. Blykbaar was ons gelukkig, want in die seisoen kan mens tot vyf ure wag. Dit is die enigste deurgangs punt en mens het dus nie 'n ander keuse nie.

Ons het by Vila Miloš in Donji Stoliv, naby Tivat, tuisgegaan. Daar aangekom was ons warm verwelkom deur Miloš, die eienaar. Ons moes dadelik ons tasse sommer net daar in die ingangsportaal los en eers 'n biertjie saam met hom geniet voor ons verder kon gaan. Hy praat basies geen Engels en ons praat natuurlik geen Montenegran, maar sy Duits is baie goed en met ons eie gebroke Duits en gebare het ons sommer gou vriende gemaak. Hy is 'n wonderlike warm mens. Al oor die tagtig, maar vol lewe en gees. Ons het so goed oor die weggekom, dat hy sommer daarop aangedring het om vir ons te wys waar hy goedkoop uiteet in die area. Omdat sy plek naby Tivat is, kan die restaurante baie duur raak. Ons is dus saam met hom in ons motor na 'n gemeenskapssportssentrum en daar het hy vir ons 'n ete bestel en wou niks daarvan weet dat ons betaal nie. Ons eerste ete was dus 'n heerlike vullende boontjie- en vleisbredie, so eie aan die streek, saam met 'n egte Montenegran. Daarna is ons terug na die gastehuis, waar ons die heel beste kamer gegee is. Ons was toe nog sy enigste gaste en het op die boonste vloer reg voor 'n kamer gekry met twee balkonne. Die geriewe was redelik basies, maar alles was lieflik skoon en rerig gerieflik. Ons het sommer dadelik tuis gevoel. Miloš het die res van ons verblyf daar so mooi na ons gekyk dat ons soos verlore familie gevoel het. Mnr. Kaalvoet moes maar 'n paar drankies drink in die aande en luister na manne praatjies en ek is gereeld bederf met vars vrugte en besorgde navrae om seker te maak ek swem genoeg en kry genoeg vars lug in. 'n Ou vriend van Miloš het ook tydens ons verblyf daar kom bly en ons het baie lekker saam met hom ook gekuier en gesels. As ek ooit weer gaan, bly ek net weer daar. Af teen die inrit en 'n paar tree regs in die straat af, is 'n heerlike rustige strand, waar net die plaaslike mense geswem het. Ons is sommer dadelik soontoe om te gaan afkoel.

Af teen die inrit, oppad see toe, sien ek toe 'n swaeltjie wat lyk of hy goggas eet vanaf 'n motor se agterruit, maar toe ek dit aan Mnr. Kaalvoet wou uitwys besef ek die voëltjie is eintlik in die moeilikheid en sit vas binne in die kar na hy by 'n oop venster ingevlieg het. Om toe vir 'n jong man daar naby te verduidelik wat aangaan terwyl ons nie een taal in gemeen het, was omtrent 'n storie, maar na ek Duits, Frans, Spaans en vele gebare uitprobeer het is die swaeltjie gered en ons strand toe.

Die strand het sulke sagte klein klippies, warm water en 'n lieflike uitsig oor die baai van Kotor en die omringende berge. Dis 'n plek waar die mense van die gemeenskap kom ontspan saam met hulle kinders of sommer net om 'n bietjie te baai en te swem en ons het so ontstpanne en gemaklik daar gevoel. Die water is so helder dat jy die vissies kan sien wat al om jou bene swem.  Die water is so stil dat net 'n bootjie wat nou en dan daar verby ry 'n paar golfies in die water maak. Na die swem het ons onder 'n granaatboom gesit en ontspan en net die atmosfeer van die plek ingedrink.

Verfris het ons in die pad geval om 'n kafee te soek sodat ons 'n paar inkopies kan doen. Alhoewel die restaurante hier nie buitensporig duur is nie, is dit wel baie goedkoper om kos by winkels te koop en dit dan langs die pad te geniet. Ons het lekker aarbeisap, water en börek gekoop. As jy ooit hierdie deel van die wêreld besoek, moet jy eenvoudig börek probeer. Dis 'n plaaslike tipe pasteitjie waar hulle deegvingers vul met vleis, kaas or spinasie. Alhoewel jy dit hier en daar in 'n winkel of 'n kafee kan kry moet jy eintlik op die uitkyk wees vir 'n Pekara, of te wel, 'n bakkery. As jy eers weet waarvoor om uit te kyk sien jy oral klein Pekaras versteek op hoofstrate, in stegies en tussen huise. Hier bak hulle al wat 'n lekker ding is vars en verkoop dit teen spot goedkoop pryse. Die plaaslike mense koop al hulle brood en gebak hier en partymaal sal die mense sommer sien tou staan by die klein winkeltjies. Ons staan maar gewoonlik op sy vir die plaaslike mense om hulle inkopies vinnig af te handel voor ons met gebroke Duits en gebare beduie wat ons wil hê. 

Klaar inkopies gedoen, het ons dit geniet om in die naderende skemer al langs die pragtige kus langs te ry. Ons het gestop net buite die ou stad van Perast en toe soontoe gestap. Vir so 'n bitter klein stukkie plek, met net een hoofstraat, bevat Perast besonders baie en spog met 16 kerke en 17 palazzos. Van dit is mooi onderhou en van dit is verval en oorgroei met plante. Oral eet die mense op klein tafeltjies teen die water. Straatkatte beloer jou van waar hulle lui langs die water op die warm klippe lê. Mense sit op die muurtjies en gesels en die bootjies dopper op die water. Met skemer sluit hulle die dorp en word geen verkeer toegelaat. Jy voel of jy terug gegaan het in tyd. Vanaf Perast het mens 'n lieflike uitsig op Gospa od Škrpjela (Our Lady of the Rocks), 'n eiland gebou op 'n paar klippe waar matrose van Perast in 1452 'n beeld van Moeder Maria gesien het. Na elke suksesvolle vaart het die matrose klippe daar in die see gegooi en so, met tyd, het die eiland ontstaan en staan daar nou 'n lieflike Katolieke kerk. Deur die dag kan jy die mense van Perast betaal om jou met klein bootjies oor te neem soontoe. Nog iets wat ons sal moet gaan doen op 'n volgende vakansie daar. Dit was 'n lieflike aand en ons het heerlik gedrentel so al langs die see af in die soel aand lug.

Daardie nag het ons geleer dat die muskiete van Montenegro geen grap is nie. Die spuitgoed wat ek gebring het, het net mooi niks gehelp nie. Inteendeel, ek dink die muskiete het nogal gehou van die reuk. Doodslaan was ook nie 'n opsie, want daar was net te veel. Ek het met my kop onder die lakens geslaap, maar die hand wat die laken vasgehou het, het in die slag gebly. Mnr. Kaalvoet het te warm gekry om so onder die laken weg te kruip en was die volgende oggend oortrek van die muskietbyte. Nommer een op ons inkopie lysie vir daardie dag was insekweerder.   

Die volgende oggend, na Miloš my 'n piesang in die hand gestop het omdat ons nie so vroeg al wou bier drink saam met hom nie, het ons die pad gevat om al langs die kus te verken. Ons het heel gelukkig op 'n grondpad na Dobra Luka afgekom en kon daar op die rotse ons duikbrille uittoets. Dobra Luka het ek vooraf op 'n blog raakgelees as 'n plek heel weg van die toeriste areas en het dit ook so ondervind. Die baai waarop ons afgekom het was heeltemal verlate, behalwe vir 'n pragtige houtskip wat daar gedobber het. Ons het ons gate uit geniet met die snorkels. Dit is nou nie 'n tropiese plek met helder korale en dinge nie, maar daar was baie pampoentjies, visse, seesterre en sulke interessante see wurms. Die water was helder, stil en warm. Na die tyd het ons lekker op die rotse drooggebak sonder 'n bekommernis in die wêreld.

Die middag het ons verder langs die kus verken en by 'n hele paar lieflike plekke gestop vir fotos en om uitsigte te bewonder. Teen drie uur was ons te honger om verder te gaan en was gelukkig om by Cuba Libre te gaan eet op Zanjice. Van hieraf kan mens op bootjies na die Blue Cave toe gaan, maar dit was 'n bietjie winderig op ons aankoms daar en die manne wat die bootjies ry het lankal reeds om die tafels gesit om te eet en drink. Ons het maar besluit om dit vir 'n ander keer te los. Ons kelner was so 'n wonderlike joviale man. Hy kon gelukkig 'n hele paar tale praat en het al te lekker met ons gesels in Engels. Ons oë was gans te groot vir ons mae en die porsies was nogal groot en ons het dus opgeeindig met veel meer kos as wat ons kon eet, maar glo vir my, ons het probeer. Inkvis gestop met garnale, prosciuto en rys saam met aartappels en spinasie, die heerlikste calamari, kompleet met bros gebraaide tentakels, gebraai in knoffel saam met die heerlikste skyfies wat ek nog ooit geet het en dan nog 'n bord diepgebraaide gekrummelde kaasskywe. Alles bedien met varsgebakte brood en heerlike tuisgemaakte tartar sous en geurige olyfolie gemaak van olywe wat net daar groei. Tussendeur het ek brood en kaas in servette toegerol en in my sak gesteek vir ontbyt. Nee, ek het geen skaamte nie. Ons het heerlik gekuier en kan die plek aan enige een aanbeveel. Tyn spyte van hoe vol ons gedink het ons was, het ons selfs nog kans gesien vir heerlike roomys oppad terug kar toe. Montenegro is vol onweerstaanbare dinge. 

Na die ete het ons huis se kant toe gestaan en by Blue Horizon beach aangegaan vir 'n laatmiddag swem saam met die plaaslike mense. Die strand daar is omring met dennebome, wat 'n lieflike geur gee so op 'n warm Somers aand. Ons was gelukkig, want die wag by die hek het ons net verby gewaai. Ek dink gedurende die vakansie seisoen moet mens seker betaal om daar te swem. Dinge daar is baie gerieflik ingerig met storte en aantrekskerms al langs die strand af. 

Daardie nag het ons een van daai muskiet goedjies in die muur gedruk en geen probleme gehad met die ondiertjies nie. Die volgende oggend het ons weer heerlik op ons balkon ontbyt geëet terwyl ons die berge en see bewonder het. Ons het heerlik gesmul aan oorskiet kos en gerookte vleis en kaas wat ons gekoop het. Hier hou die mense baie van gerookte goeters en soms kan jy ruik hoe rook mense tuis hulle eie vleise en kaas. Dit smaak ook soos dit ruik en kan dalk effens oorweldigend wees, maar ons het gedink dit is baie lekker.

Ons het daardie dag Lovcen National Park gaan verken, waarvan ek later meer sal vertel, en later weer kus se kant toe gery om te gaan kyk hoe dinge lyk by Budva en Sveti Stefan, waarvan ons baie gelees het vooraf. Budva was vir ons 'n malhuis. Die hele plek is ingerig vir toeriste en loop oor van halfgekleede mense wat in groepe rond drentel met lilos en ander opblaasgoeters onder die arm. Oral strek hotelle die hoogtes in en die strate is verstop met motors en mense. Ons het nog oorweeg om iewers te parkeer en te gaan verken, maar toe besluit dit is nie die tipe vakansie wat ons wil hê nie. 

Vandaar het ons gery na Sveti Stefan. Ek dink teen die tyd was ons al effens honger en ongeduldig, want alhoewel Sveti Stefan rerig indrukwekkend en rustig gelyk het van bo af, het die onmoontlik styl kronkel paadjie soontoe en die tekort aan parkeerplek ons gou ondergekry en het ons maar net weer in die pad geval.

Toe kom ons op die ongelooflike stil Plaza Beach af waar ons lekker kon ontspan met 'n ligte middagete, varsgedrukte lemoensap en 'n uitsig oor die see waar dit teen die rotse breek. Hier het ons weer tot verhaal gekom. Ek dink mens kan amper die mooi oordoen op 'n plek soos Montenegro. Oral waar jy kyk is 'n pragtige uitsig, 'n interesante klein dorpie of 'n pragtige ou kerk. Jy kyk en kyk en voel later of jy dit nie meer kan inneem nie. Jy wil alles sien in een vakansie en alles beleef, maar dit is net nie moontlik nie. Soms moet jy maar net sit onder 'n ou olyfboom, met die son op jou gesig en 'n briesie in jou hare, en net 'n bietjie ontspan.

Ons het nie kans gesien om by Plaza Beach te swem nie, die wind het die branders 'n bietjie te ernstig daar teen die klippe aangejaag en ons moes dus nog 'n swemplek gaan soek het. Ons kom toe heel toevallig op Perasica Do af. Daar is 'n mooi stil strand met rustige restaurante. Ons het parkeer op 'n stuk oop grond voor 'n halfgeboude hotel. Die projek is lankal reeds laat staan en die klank van die see wat weergalm in die reuse hol hotel was baie eienaardig. Ek wou 'n bietjie van nader gaan verken en ons kom toe aan die anderkant van die hotel op 'n tonnel in die krans af.

Natuurlik kon ons nie weerstaan om by die tonnel in te gaan nie en vind toe dat daar ligte binne die tonnel skyn. So volg ons toe die tonnel en kom aan die anderkant op 'n lieflike uitsig vanaf 'n krans oor die see af. 'n Paar tree verder is daar toe nog 'n tonnel. So verken ons toe die kus met 'n voetpad wat so deur tonnels strek. Dit was rerig besonders. Plek plek kon ons 'n strandjie onder tussen die rotse sien, maar geen manier om daar uit te kom nie. Op een punt het ons 'n stel bitter nou trappies gevind wat gaan na onder, met 'n handreëling wat lankal weggeroes het. Ons het so 'n entjie teen dit afgegaan, maar hoe verder ons gegaan het, hoe nouer en styler het die trappies geraak tot op 'n punt waar my bene net besluit het hulle stel nie meer belang nie. Gelukkig het Mnr. Kaalvoet ook gevoel die trappies is nie vir ons nie en het ons teruggekeer na vaste aarde. Ek dink daai trappies sou selfs 'n paar bokke benoud gehad het. Terug op Perasica Do het ons lekker geswem en ontspan voor ons terug gekeer het na ons tuiste en ons eie klein strandjie.

Tuis aangekom het ons by ons eie strandjie gestop en 'n vroeë aand swem en piekniek op die kaai geniet. Voete in die water, börek in die hand, het ons afgekyk hoe die vissies naby ons tone swem. Die herhinneringe van sulke tye sal nog baie lank by my wees. Ek hoop ons kan eendag weer terugkom en ek sal net weer daar by Miloš bly en so veel swem en börek eet soos wat my hart begeer.

Ek vertel later meer...

Handige frases:

• Zdravo - Hello
• Hvala - Dankie
• Da - Ja
• Ne - Nee
• Dovidjenja - Totsiens
• Dobro Jutro - Goeie Môre
• Dobro Vece - Goeienaand

Pembrokeshire Pret

So tussen die reën en die wind het ons darm al die Lente 'n paar baie mooi, warm dae gehad. Met die onlangse langnaweek het ons dus die pad gevat om 'n bietjie te gaan kamp teen die Pembrokeshire kus daar in Wallis. Gelukkig het Mnr Kaalvoet darm die Donderdag en Vrydag ook afgevat, want hier in Engeland is dit basies 'n gegewe dat 'n vakansie Maandag aaklige weer sal hê.

Ons het ons tentjie opgeslaan by Celtic Camping naby Abereiddy met lieflike uitsigte oor die Ierse See. Met ons aankoms op Donderdag was ons basies van die enigste mense daar, maar teen Saterdag was die reuse veld al baie vol en baie bedrywig. Gelukkig was ons self so bedrywig en het ons onsself so uitgeput, dat selfs die groot groep London Yuppies wat langs ons partytjie gehou het, ons nie uit die slaap uit kon hou nie.  

Ons eerste stop was sommer Donderdag al by die Blue Lagoon. As jy na Abereiddy se strand toe gaan, stap jy net regs om die krans om by 'n gebreekte steengroef uit te kom. Die leiklip verskaf aan die water 'n diepblou kleur en dit is besonders om in die diep gat te swem, terwyl die see deur 'n skeur inkom, met die gemynde leiklip kranse al rondom jou. Wees gewaarsku, die water is bitter koud, selfs in die Somer. Ek het net so geswem, maar al die ander mense was in duikpakke en diegene wat wel die water probeer aandurf het sonder 'n duikpak, het gou tou opgegee. Daar is platforms waarvandaan mense in die gat in gespring het, maar ek het dit nie aangedurf nie en dit word aanbeveel dat jy eerder dit saam met georganiseerde groepe doen. As jy gelukkig genoeg is om 'n roomyswaentjie by Abereiddy se strand aan te tref, koop vir jou asseblief 'n roomys. Dis heerlik!!

Terug by die kamp het ons heerlik gebraai terwyl die son in die see in verdwyn het. Ons eerste nag was doodstil en die volgende oggend het ons eers die styl paadjie af na die kamp se eie stukkie see geneem voor ons in 'n vars windjie ons ontbyt geniet het. Na daai stappie het ek nogal gevoel of ek my ontbyt verdien het. Het ek genoem dat dit styl was?!

Die volgende dag het ons gery om 'n bietjie te gaan stap naby St Govan's Head. Baie van die land daar aan die kus behoort aan die weermag en dus is toegang nie altyd moontlik nie. Ons was gelukkig om uiteindelik oop hekke te vind naby St Govan's Chapel en het vandaar al langs die Pembrokeshire Coast Path gestap, langs die kranse, in die rigting van Broadhaven Beach Bosherston. Daar naby is 'n parkeer plek wat behoort aan die National Trust, waarvoor mens moet betaal. Die uitsigte al langs die kus daar is iets ongelooflik. Ons het omtrent ons spiere gewerk, maar dit was die moeite werd. 

Oppad na Broadhaven Beach, stap mens verby New Quay. Dit is nog 'n klein strandjie, beskud van die wind deur hoë kranse. 'n Paar mense het die stappie soontoe aangepak en heerlik daar gelê en braai. Verby Broadhaven is daar sulke reuse gate met tonnels deur na die see. Blykbaar kan mens vanaf Broadhaven omswem en deur die grotte swem om daar uit te kom, maar ek was beslis nie braaf genoeg om dit aan te pak nie. As ons in die ander rigting gestap het, sou ons uiteindelik by die Green Bridge of Wales uitgekom het. Dit is blykbaar baie mooi, maar ons kon net een kant toe kies daardie dag en moet dit dus los vir 'n volgende keer. 

By Broadhaven aangekom het ons so bietjie geswem, maar daar was baie jellievisse in die see en ons was dus nie so seker of dit veilig was nie. Die mense daar het ook meer belanggestel om in krewe te verander in die son as om die water aan te durf. Terug by die kar het ons dus die pad gevat Manorbier strand toe, waar die getui net mooi besig was om in te kom soos die son sak. Daar was 'n hele paar mense met 'n heerlike gesellig atmosfeer. Ons het heerlik geswem en ontspan terwyl ons kort kort die handoeke moes skuif soos die water ingekom het.

Saterdag nag het dit gereën asof dit nooit sou ophou nie. Ons het lekker laat geslaap, want daar was geen punt daarin om jou kop by die tentflappe uit te steek nie. Ek het natuurlik nie gekla nie, want na die vorige dag se swem en stap, was die ou bene maar lam. Toe die reën uiteindelik so effens minder geraak het kon ons onder ons strandsambreel (wat besonders waterdig was) 'n lekker ontbyt sit en braai. Ons was skaars klaar geëet, toe reën dit weer. Ons het dus maar die dag meestal in die kar spandeer en al langs die kus opgery, verby Fishgard, in die rigting van Moylgrove. Vandaar het ons afgery na Ceibwr Bay, wat een van die mooiste plekke is wat ek nog ooit gesien het. Die baai is bekend vir die ongelooflike voue in die rotsstrata van die kranse. Van hier kan mens ook na die Witches Couldron toe stap, maar die wind het so woes gewaai, dat ons skaars op ons voete kon bly en was 'n bietjie te bang om die bittere noue krans paadjie soontoe aan te durf. Ons sal maar net weer moet terug gaan op 'n ander dag.

Daardie aand was alles rustig en stil en kon ons nog 'n mooi sonsondergang geniet vanaf ons stoele om die braai. Na 'n goeie nag se slaap het ons die pad huistoe aangepak, gelukkig en verfris. Ons het beplan om soveel meer te sien, maar daar is ook net soveel wat jy in 'n paar dae kan doen sonder om te jaag. Hierdie pragtige stukkie kus het beslis nie die laaste van ons tweetjies gesien nie.